Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej przyznaje szczególną ochronę prawną niektórym zawodom zaufania publicznego. Czy ochrona tego typu przysługuje lekarzom i pozostałemu personelowi medycznemu?
Komu przysługuje ochrona prawna w trakcie pełnienia obowiązków zawodowych?
Ochrona prawna w trakcie pełnienia obowiązków zawodowych przysługuje funkcjonariuszom publicznym. Ochrona ta dotyczy przede wszystkim takich przestępstw, jak:
- naruszenie nietykalności cielesnej funkcjonariusza publicznego (art. 222 kodeksu karnego),
- czynna napaść na funkcjonariusza publicznego (art. 223 kodeksu karnego),
- znieważenie funkcjonariusza publicznego (art. 226 kodeksu karnego).
Funkcjonariuszami publicznymi w obliczu polskiego prawa są następujące osoby:
- Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej,
- poseł, senator, radny, poseł do Parlamentu Europejskiego,
- sędzia, ławnik, prokurator, notariusz, komornik, kurator sądowy, syndyk oraz inne osoby związane z orzekaniem w organach dyscyplinarnych szczegółowo wymienione w odpowiednim artykule kodeksu karnego,
- pracownik administracji rządowej oraz innego organu państwowego lub samorządu terytorialnego,
- pracownik organu kontroli państwowej lub organu kontroli samorządu terytorialnego,
- osoba zajmująca kierownicze stanowisko w innej instytucji państwowej,
- funkcjonariusz organu powołanego do ochrony bezpieczeństwa publicznego,
- funkcjonariusz Służby Więziennej,
- osoba pełniąca czynną służbę wojskową,
- pracownik międzynarodowego trybunału karnego.
Lekarze oraz inni przedstawiciele personelu medycznego nie są definiowani przez obowiązujący w prawie polskim kodeks karny jako funkcjonariusze publiczni i nie mogą używać wobec siebie tego określenia. Istnieją jednak sytuacje, w których zarówno lekarzowi, jak i innym przedstawicielom personelu medycznego w postaci pielęgniarzy, położników oraz ratowników medycznych przysługuje ochrona prawna należna funkcjonariuszowi publicznemu.
Na czym polega ochrona prawna personelu medycznego w trakcie pełnienia obowiązków zawodowych?
Ochrona prawna personelu medycznego w trakcie pełnienia obowiązków zawodowych polega na przyznaniu tej grupie pracowników ochrony przysługującej funkcjonariuszom publicznym. Oznacza ona stosowanie surowszej odpowiedzialności karnej dla sprawców wymienionych w art. 222, 223 i 226 kodeksu karnego przestępstw dokonanych na szkodę członka personelu medycznego. Ochrona przysługująca funkcjonariuszom publicznym jest przyznawana personelowi medycznemu w ściśle określonych przypadkach.
Ochrona prawna dla lekarza
Zgodnie z artykułem 44 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty z dnia 5 grudnia 1996 roku ochrona prawna lekarzowi przysługuje gdy:
- wykonuje czynności w ramach świadczeń pomocy doraźnej,
- wykonuje czynności w każdym przypadku, gdy zwłoka w udzieleniu pomocy lekarskiej mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia,
- wykonuje czynności w innych przypadkach niecierpiących zwłoki.
Ochrona prawna dla pielęgniarek i pielęgniarzy
Zgodnie z artykułem 11 ustęp 2 o zawodach pielęgniarki i położnej z dnia 15 lipca 2011 roku osobie wykonującej zawód pielęgniarki przysługuje ochrona przewidziana dla funkcjonariuszy publicznych, gdy:
- wykonuje czynności służące rozpoznaniu warunków i potrzeb zdrowotnych pacjenta,
- wykonuje czynności służące rozpoznaniu problemów pielęgnacyjnych pacjenta,
- planuje i sprawuje opiekę pielęgnacyjną nad pacjentem,
- samodzielnie udziela w określonym zakresie świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych, rehabilitacyjnych i medycznych czynności ratunkowych,
- realizuje zalecenia lekarskie w procesie diagnostyki, leczenia i rehabilitacji pacjenta.
Ochrona prawna dla położnych i położników
W obliczu przepisów regulowanych artykułem 5 ustęp 1 ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej osobie wykonującej zawód położnej przysługuje ochrona taka, jak funkcjonariuszowi publicznemu, gdy:
- wykonuje czynności służące rozpoznaniu ciąży,
- sprawuje opiekę nad kobietą w przebiegu ciąży fizjologicznej,
- prowadzi w określonym zakresie badania niezbędne w monitorowaniu ciąży fizjologicznej,
- kieruje na badania konieczne do rozpoznania ciąży wysokiego ryzyka,
- przyjmuje poród,
- podejmuje konieczne działania w sytuacjach nagłych do czasu przybycia lekarza,
- sprawuje opiekę nad matką i noworodkiem,
- samodzielnie udziela w określonym zakresie świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych,
- realizuje zalecenia lekarskie w procesie diagnostyki, leczenia i rehabilitacji pacjenta.
Ochrona prawna ratowników medycznych
Na mocy artykułu 5 ustęp 2 ustawy z dnia 8 września 2006 o Państwowym Ratownictwie Medycznym ochrona prawna właściwa dla funkcjonariuszy publicznych przysługuje osobie wykonującej zawód ratownika medycznego, gdy:
- udziela pierwszej pomocy,
- udziela kwalifikowanej pierwszej pomocy,
- podejmuje medyczne czynności ratunkowe,
Poza wymienionymi sytuacjami zarówno lekarze, jak i pozostały personel medyczny, w sytuacji naruszenia nietykalności cielesnej lub zniewagi mogą dochodzić swoich praw na drodze cywilnej lub karnej jedynie prywatnie, bez wsparcia oskarżyciela publicznego.